Antonina Klońska
Klońska Antonina
Zamężna Sauerowa, z Kaweckich (ur. 24 IV 1883 r. we Włocławku – zm. 12 IV 1969 r. w Krakowie), aktorka. Była córką Piotra i Józefy Kaweckich. Ukończyła pensję w Warszawie. Sztuki aktorskiej uczyła się u R. Popiel-Święckiej i M. Trapszy, tańca u K. Eibla i J. Bieńkowskiego, śpiewu u S. Bruszewskiego. Zaczęła występować pod nazwiskiem panieńskim w krakowskim Teatrze Ludowym (wiadomość niepewna); w styczniu i lutym 1903 r. grała tam m.in. Helenę („Poszukiwacze skarbów”) i Barbarę („Kominiarz i młynarz”). Od kwietnia 1904 r. (wg jej własnej informacji) występowała w warszawskim Teatrze Ludowym, początkowo obsadzana w epizodycznych rolach tanecznych. Pierwszą rolę „z tekstem” otrzymała w sztuce „W koszu” (grudzień 1904r.). W sezonie 1905/06 już jako Klońska występowała w Teatrze Polskim w Kaliszu (początkowo pod dyrekcją S. Cieszkowskiego, potem S. Knake-Zawadzkiego). W sezonie 1906/07 być może należała do zespołu Teatru Polskiego w Łodzi, bo w sierpniu 1907 r. z zespołem tego teatru występowała w teatrze Renaissance w Warszawie. W sezonie 1907/08 była w zespole J. Myszkowskiego w Lublinie, od końca stycznia do maja 1908 r. w zespole objazdowym K. Kamińskiego, jesienią tego roku w Teatrze Polskim w Kijowie, w 1909 r. (wg informacji samej Klońskiej) w zespołach wędrownych B. Bolesławskiego, M. Przybyłko-Potockiej (lato) i L. Szejera, być może w tym czasie dorywczo w kabarecie Momus.
Na sezon zimowy 1909/10 jako „wodewilistka” została zaangażowana przez S. Staszewskiego do teatru w Sosnowcu. W 1911 r. występowała w zespole W. Kiedrzyńskiego w Płocku (kwiecień), w zespole J. Pawłowskiego, m.in. we Włocławku i Kaliszu (maj), jesienią 1911 r. w Teatrze Polskim w Łodzi, w listopadzie tego roku z zespołem łódzkim w Kaliszu, od grudnia w Teatrze Zjednoczonym w Warszawie. W tym czasie zaczęła używać niekiedy na scenie podwójnego nazwiska Klońska-Sauerowa. W Teatrze Zjednoczonym grała także w sezonie 1911/12, m.in. Agatę („Gwałtu, co się dzieje”), w maju i czerwcu 1912 r. z zespołem tego teatru w Kaliszu, w październiku w Płocku. W sezonie 1912/13 była aktorką Teatru Małego w Warszawie; zagrała tu m.in. Helenę Alving („Upiory”) i S. Jaraczem w roli Oswalda. W lecie 1913 r. (od 15 V) występowała w warszawskim teatrze Bagatela, w sezonie 1913/14 w Teatrze Nowoczesnym, od końca października 1914 r. do kwietnia 1915 r. w Teatrze Artystycznym pod dyrekcją L. Morozowicza, od września 1915 r. do stycznia 1916 r. w Teatrze Artystycznym pod dyrekcją Z. Leńskiej i K Tatarkiewicza, na wiosnę w Teatrze Praskim (tu m.in. roli Hanki „Moralność pani Dulskiej”), w lecie czerwiec-sierpień w teatrze Chochoł, w sezonie 1916/17 Teatrze Polskim w Łodzi, od maja do lipca 1917 r. w warszawskim Teatrze Artystycznym, w sezonie 1917/18 ponownie u Łodzi, w sezonie 1918/19 w Teatrze Miejskim w Lublinie, w sezonie 1919/20 w Teatrze Powszechnym w Krakowie (m.in. jako znakomita Elżbieta w „Marii Stuart” F. Schillera), z zespołem tego teatru jesienią 1919 w Cieszynie. Rolę Joanny („Noc listopadowa”) zagrała w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie 19 VIII 1920 r. i pozostała na tej scenie do 1939 r.
Wystąpiła tu m.in. w takich rolach, jak: Dziewka („Klątwa”, 1921), Ballantyna Fermir („Tumor Mózgowicz”, 1921 r.), Urszula („Gwałtu, co się dzieje”, 1923 r.), Gertruda („Hamlet”, 1925 r.), Bobine („Przyjaciele” A. Fredry, 1926 r.), Matałkowska („Tamten”, 1929 r.), Wirgilia („Koriolan”, 1930 r.), Dobrójska („Śluby panieńskie”, 1933 r.), Demeter („Noc listopadowa”, 1935 r.), Matka („Warszawianka”, 1937 r.). W czasie okupacji niemieckiej nie występowała; utrzymywała się z renty inwalidzkiej. Do Teatru im. Słowackiego wróciła na początku 1945 r. i występowała w nim (po utworzeniu Miejskich Teatrów Dramatycznych w sezonie 1946/47 także na scenie Starego Teatru) do 1954. Od sezonu 1954/55 do sezonu 1964/65 wchodziła w skład zespołu Starego Teatru. Obchodziła tu kolejne jubileusze: 19 XI 1953 r. w roli Celiny Bełskiej („Dom kobiet”) pięćdziesięciolecie, w 1964 r. – sześćdziesięciolecie. Po wojnie grała m.in. Doktorową („Żeglarz”, 1946 r.), Arete („Odys wśród Feaków”, 1947 r.), Babkę („Dom pod Oświęcimiem”, 1948 r.), Martę („Głupi Jakub”, 1949 r.), Rejentową („Krzyk jarzębiny”, 1949 r.), Siwicką („W Błędomierzu”, 1951 r.), Duenię („Ruy Blas”, 1955), Marię Józefę („Dom Bernardy Alby”, 1956), Matkę Agnieszkę („Port Royal”, 1957 r.), Mammeę („Irydion”, 1958 r.), Lenę („Jakiej mnie pragniesz”, 1961 r.), Józefę baronównę Obrock („Matka” S.I. Witkiewicza, 1964 r.). Pod koniec życia przebywała krótko w Schronisku Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.
Obdarzona wybitną urodą, szczupła, o twarzy o regularnych rysach, do późnej starości zachowała dobrą figurę i postawę. Zaczynała od ról wodewilowych i operetkowych, śpiewała i tańczyła na scenie, recytowała wiersze w kabaretach. Wcześnie jednak (Helena Alwing w „Upiorach”, 1913 r.) ujawniła talent dram. i jako aktorka dram., potem charakterystyczna zdobyła sobie na scenie krak. znaczącą pozycję. W jubileuszowej roli Celiny Bełskiej „dała jeszcze jeden wyraz swej wysokiej klasy aktorskiej” (T. Kwiatkowski), a „jako Matka Agnieszka skupiona, głęboka, dająca postać, jak to się mówi z jednej bryły a jednak bynajmniej nie sztucznie zmonumentalizowaną” (L. Jabłonkówna), była „znakomita – surowa, doświadczona, fanatyczna, rutynowana w wierze i cierpieniu zakonnica” (L. Flaszen). Jej Duenię nazwał W. Zechenter „pysznie zarysowanym epizodem groteskowym”. Miała w swoim dorobku artystycznym ponad sześćset ról, a wszystkie „niezależnie od charakteru granej postaci i jej znaczenia w sztuce, nacechowane były kulturą i wybornym rzemiosłem aktorskim i nasycone ciepłem prawdziwego człowieczeństwa” („Teatr” 1969). „Stwarzała na scenie postacie najrozmaitsze – od wielkich dam i królowych po proste niewiasty i wiejskie dziewczęta (Młoda w „Klątwie”, by pozostać tylko w kręgu Wyspiańskiego). Od bohaterek tytułowych po drobne epizody”. („Dziennik Polski” 1969). Grała także w filmach.
Pobrano ze strony: https://encyklopediateatru.pl/osoby/58332/-
Zdjęcie wyróżniające, źródło: https://polona.pl/item-view/5909edab-b028-4d2d-97e5-fb5152809178?page=0